بنيادگذار گاهشماری نوين
هشتم بهمن ۱۳۴۸؛ ۵۱ سال پيش سيد حسن تقی‌زاده در تهران درگذشت:
“در دنيا چيزی نيست كه افراطش مضر نباشد”.
سيد حسن تقی زاده در سال ۱۲۵۷ در تبريز زاده شد:
“پدر من روحانی و آخوند و به قول خود آن طبقه، اهل علم و به افراط زاهد بود. در تربيت اولاد سختگيری زمان قديم را نداشت”.
پنج ساله بود كه قرآن را می‌خواند و پيش از هشت سالگی گلستان و چند كتاب مرجع قديمی را خوانده بود:
“از ۱۴ سالگی شروع به خواندن رياضيات كردم. كتاب‌های نجومی هم خواندم و از ۱۷ یا ۱۸ سالگی به خواندن طب جديد اروپايی مايل شدم”.
از ۱۶ سالگی با خودآموزها و نزد چند ايرانی فرانسه آموخت:
“زبان فرنگی را در خفا دنبال می‌كردم چون اگر پدر مطلع می‌شد به شدت مانع می‌شد، چنانكه هشت ماه قبل از وفاتش اطلاع پيدا كرد و بسيار بر من سخت گرفت”.
۲۰ ساله بود كه كتاب “عجايب آسمانی” اثر ستاره‌شناس فرانسوی فلاماريون را به فارسی برگرداند كه جزو كتاب‌های درسی مدرسه نوبنياد “لقمانيه” در تبريز بود.
۲۱ ساله بود كه برای فراگيری زبان انگليسی به مدرسه آمريكايی تبريز رفت و ۲۶ ساله بود كه نخستين بار به اروپا سفر كرد و از آن پس چندين بار در آلمان، سويس، فرانسه، انگليس و آمريكا به كار و تحصيل ادبی و سياسی پرداخت:
“دو سه دفعه در عمرم در سختی زندگی كردم. يك بار وقتی بود كه در نيو يورك هيچ كار و عايدی نداشتم”.
۲۹ ساله بود كه در نخستين مجلس شورای ملی از سوی مردم تبريز نماينده شد:
“سنم كم بود. با اينكه ۲۹ سال داشتم به قمری ۳۰ ساله حسابم كردند”.
۳۷ ساله بود كه به برلين رفت و “كميته مليون ايران” را بنياد نهاد كه در مبارزه با روس و انگليس تلاش می‌كرد:
“ما همه برای آلمان سينه می‌زديم بی آنكه با آنها ارتباط داشته باشيم”.
ديری نپاييد كه در برلين مجله “كاوه” را گشود و برای نخستين بار بحث‌های خاورشناسان اروپايی را درباره تاريخ و فرهنگ ايران مطرح كرد.
۴۷ ساله بود كه پس از پژوهش‌های ژرف و گسترده در زمينه گاهشماری با بررسی و تکمیل تقويم جلالی خيام، لايحه تغيير تقويم قمری به خورشيدی را به مجلس پيشنهاد كرد و به تصويب رساند.
به پيشنهاد او بود که نام‌های “حمل، ثور، جوزا و …” به “فروردين، ارديبهشت، خرداد و …” تغيير يافت؛ شش ماه نخست سال ۳۱ روزه، پنج ماه ۳۰ روزه و اسفند جز در سال‌های كبيسه ۲۹ روزه تعيين شد.
سيد حسن تقی‌زاده در ۹۱ سالگی در تهران درگذشت
