گونه جدید ویروس کرونا؛ نگران کننده یا عادی

جیمز گالاهر

گزارشگر دانش و سلامت

من برای درک اهمیت خبرهای مربوط به “گونه جدید” یا “نوع جدید” ویروس کرونا یک قانون ساده دارم؛ هر وقت به این خبرها برمی‌خورم از خودم می‌پرسم: “آیا رفتار ویروس هم عوض شده است یا نه؟”

شاید جهش ویروس خیلی ترسناک به نظر برسد ولی باید بدانیم جهش و تغییر بخشی از ماهیت ویروس‌هاست !

من برای درک اهمیت خبرهای مربوط به “گونه جدید” یا “نوع جدید” ویروس کرونا یک قانون ساده دارم؛ هر وقت به این خبرها برمی‌خورم از خودم می‌پرسم: “آیا رفتار ویروس هم عوض شده است یا نه؟”

شاید جهش ویروس خیلی ترسناک به نظر برسد ولی باید بدانیم جهش و تغییر بخشی از ماهیت ویروس‌هاست.

بیشتر مواقع تغییر ویروس یا بی‌تأثیر است یا سرایت آن را بیشتر می‌کند یا اینکه گونه جدید بتدریج از بین می‌رود.

دلایل و شواهد محکمی در دست نیست که نشان دهد گونه جدید ویروس کرونا که بتازگی در جنوب شرقی انگلستان شناسایی شده است، راحت‌تر سرایت می‌کند، بیماری شدیدتری ایجاد می‌کند یا واکسن‌های فعلی بر آن بی‌اثر شده‌اند.

با این حال به دو دلیل محققان بدقت این گونه جدید را زیر نظر دارند:

این گونه جدید در مناطقی شایع‌تر است که مبتلایان به کرونا بیشترند.

 شاید این هشداری باشد اما به دو صورت می‌توان آن را تعبیر کرد:

ویروس طوری جهش یافته که سریع‌تر پخش می‌شود بنابراین افراد بیشتری را آلوده می‌کند.

یا اینکه بخت با گونه جدید یار بوده و افراد زیادی در زمان و مکان مناسب در معرضش قرار گرفته‌اند.

 درباره “گونه اسپانیایی” کرونا که تابستان در کشورهای اروپایی از جمله بریتانیا شایع شد، یکی از توضیحات این بود که مردم در تعطیلات آلوده شده و سپس آن را به شهرهایشان برده‌اند.

واکسیناسیون جمعی فشاری بر ویروس کرونا وارد خواهد آورد به طوری که برای آلوده کردن کسانی که واکسینه شده اند، مجبور است خود را تغییر دهد

برای پی بردن به این موضوع که آیا نوع جدید ویروس سهل‌تر منتشر می‌شود یا نه، باید آزمایش‌ها و تحقیقات بیشتری انجام شوند.

موضوع دیگری که ذهن پژوهشگران را مشغول کرده نحوه جهش ویروس است.

پروفسور نیک لومان عضو “کنسرسیوم ژنومیک کووید-۱۹ بریتانیا” می‌گوید: “در کمال تعجب جهش‌های این ویروس زیاد بوده است، بیش از حد انتظار ما و تعدادی هم خیلی جالبند.”

دو دسته جهش قابل توجه در اینجا دیده می‌شود، هر دو در پروتئین شاخکی روی ویروس.

 این پروتئین کلید ورود ویروس به داخل سلول‌های بدن ماست.

جهش موسوم به “اِن ۵۰۱” مهمترین قسمت پروتئین شاخکی به نام “محل اتصال به گیرنده” را تغییر می‌دهد.

این محل اولین تماس پروتئین با سطح سلول‌های بدن است. هر تغییری در این قسمت که به ویروس امکان دهد راحت‌تر وارد سلول شود، کفه ترازو را به نفع ویروس سنگین می‌کند.

به گفته پروفسور لومان این “رنگ و بوی یک تطابق مهم را دارد.”

جهش دیگر موسوم به “اچ ۶۹ / وی ۷۰” قبلا هم چند بار اتفاق افتاده از جمله در جریان آلوده شدن مینک ها در دانمارک که خیلی سر و صدا به پا کرد.

باز هم تأکید می‌کنم که باید پژوهش لازم در آزمایشگاه انجام شوند تا جزئیات این جهش‌ها مشخص شوند.

هر جهشی که در پروتئین شاخکی ویروس صورت بگیرد، موضوع تاثیر واکسن را به ذهن می‌آورد زیرا هر سه واکسن اصلی کرونا – یعنی فایزر، مدرنا و آکسفورد – سیستم ایمنی بدن را به حمله به پروتئین شاخکی وا می‌دارند.

البته این نکته را هم باید گفت که بدن ما یاد می‌گیرد به چند جای این شاخک حمله کند به همین دلیل است که مقامات بهداشتی بریتانیا می‌گویند که واکسن بر ویروس جدید هم مؤثر خواهد بود.

کرونا ویروسی است که در حیوانات تکامل پیدا کرده و احتمالا یک سال پیش به انسان منتقل شده است.

از آن زمان تاکنون، ویروس تقریبا هر ماه دو جهش داشته است. اگر ویروس امروز را با ویروس اولیه در ووهان چین مقایسه کنیم، ۲۵ جهش با یکدیگر تفاوت دارند.

ویروس کرونا هنوز هم تلاش می‌کند با ترکیب کردن جهش‌های مختلف انسان را مبتلا کند.

ما در گذشته هم شاهد این موضوع بوده‌ایم. ظهور و غلبه جهانی یک گونه از ویروس به نام “جی ۶۱۴” به عقیده بسیاری، موجب افزایش توان سرایت شده است.

ولی به یاد داشته باشیم که بزودی واکسن کرونا فشاری از نوعی دیگر بر ویروس وارد خواهد آورد و برای آلوده کردن کسانی که واکسینه شده اند باید دوباره تغییر کند.

اگر چنین تغییری سبب تکامل ویروس شود باید مرتب واکسن را به روز کنیم، همان کاری که هر سال برای واکسن آنلفوآنزا می‌کنیم.

برگرفته از بی بی سی