گزارش ویژه: نوآوریها در ساخت و ساز
کشوری که هر سال یک لندن می سازد
گفته می‌شود که در دهه جاری نیمی از ساختمان‌های جدید دنیا در چین ساخته خواهد شد، سی‌سی ژنگ، خبرنگار علمی می‌پرسد این کشور چطور می‌تواند ساختمان‌های بهتری بسازد؟
در شمال پکن، در جایی که با استادیوم ملی چین موسوم به “لانه پرنده” فاصله زیادی ندارد، یک ساختمان چهار طبقه نارنجی رنگ به چشم می‌خورد.
این ساختمان از نظر نمای ظاهری تفاوت زیادی با سایر ساختمان‌های واقع در محوطه آکادمی بررسی‌های ساختمانی چین، یا میلیون‌ها ساختمان دیگری که هر سال در این کشور احداث می‌شود، ندارد.
ولی این ساختمان تنها با یک پنجم کل انرژی که سایر ساختمان‌های اداری و دفتری مشابه در پکن، مصرف می‌کنند، اداره می‌شود.
این ساختمان بخشی از برنامه‌ای است که هدفش احداث ساختمان‌های مستحکم‌تر و بادوام‌تر در چین است.
طبق برخی محاسبه‌ها در دهه آینده تقریبا نیمی از ساختمان‌های جدید دنیا در چین احداث خواهد شد.
سطح زیر بنای ساختمان‌های جدید چین هم اکنون بالغ بر دو میلیارد متر مربع است – که اگر کل سطح زیربنای یکی از این ساختمان‌ها را در یک طبقه واحد قرار دهیم مساحت به دست آمده معادل ۱.۳ برابر مساحت تمام لندن خواهد بود. این یک رقم باورنکردنی است به خصوص وقتی که در نظر بگیریم در کل جهان ساخت و سازها و بخش ساختمانی، مسئول حدود ۳۹ درصد دی اکسید کربن ناشی از مصرف انرژی و صنایع هستند.
در طول سال‌ها، رشد اقتصادی سریع چین انرژی مصرفی ساختمان‌ها را به میزان قابل توجهی افزایش داده و به صورت یک چالش مهم برای محیط زیست درآمده است.
در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶، مصرف انرژی در بخش ساختمانی چین دو برابر شد که معادل سوخت نزدیک به یک میلیارد تُن زغال سنگ بود.
کربن مصرف شده در احداث ساختمان‌ها از جمله مواد خام و انرژی که در سراسر زنجیره عرضه به کار می‌رود نزدیک به یک پنجم کل تولید گاز کربنیک در چین است.
چین برای اولین بار در ۳۰ سال گذشته هدف رشد اقتصادی را کنار گذاشت
ژو یینگچین، از دانشگاه تسینگ‌هوآ، پژوهشگری که استفاده از استاندارهای معماری سبز را در چین، توسعه داده می‌گوید “چیزی که چین به آن احتیاج دارد، دادن این تضمین است که کیفیت زندگی مردم بهتر خواهد شد ولی نه به قیمت افزایش سریع مصرف انرژی در ساختمان‌ها.”
چگونه چین می‌تواند از عهده این وظیفه سنگین برآید؟
یکی از مشهودترین دلایل برای این که در معماری جدید چین گیاهان و درختان اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند، تماشای ساختمان‌هایی است که پوشیده از گیاه و درخت است.
استفانو بوئری، معمار ایتالیایی از پیشگامان ابداع جنگل‌های عمودی است. او و همکارانش پس از ساختن دو ساختمان مسکونی سبز و خرم ابتکاری در میلان به نام جنگل عمودی، برای احداث جنگل عمودی بعدی، نانجینگ مرکز استان جیانگسو در شرق چین را انتخاب کردند.
درختکاری در شهرها به مقابله با تولید دی اکسید کردن و نیز کاهش آلودگی هوای شهر کمک می‌کند.
ولی در نواحی شهری پُرتراکم چین که بهای جا و مکان بسیار زیاد است، تقاضا برای احداث جنگل‌هایی که به طور عمودی و نه به طرف خارج گسترش می‌یابند، رو به افزایش است.
اگر ساختمان‌های مرتفع دارای بالکن‌ها و تراس‌های پوشیده از گیاه و سبزه باشند، امتیازاتی به آنها تعلق می‌گیرد
قرار بود ساختمان دو برج سبز و خرم نانجینگ، تا اواخر سال ۲۰۲۰ پایان یابد ولی اپیدمی کرونا موجب تعویق تکمیل پروژه شد. حدود ۲۵۰۰ بوته و بیش از یک هزار اصله درخت نمای خارج برج‌ها را خواهد پوشاند. هم اکنون نزدیک به ۶۰۰ اصله درخت از نوع درختان محلی از جمله درخت‌های گیلاس و گینگکو در گلخانه حومه شهر پرورش داده می‌شوند تا بعد دیوارهای برج‌ها را بپوشانند.
قبل از این که درخت‌ها آماده انتقال به محل برج‌ها شوند، ارتفاع آنها به ۶ تا ۹ متر خواهد رسید.
ییبو شو، که شریک استفانو بوئری، است و دفتر شانگهای این شرکت را اداره می‌کند، می‌گوید قبل از این که کارگران درخت‌ها را در تراس‌ها و ایوان‌های برج‌ها بکارند، برای مطمئن شدن از مقاومت آنها در برابر باد، با ایجاد باد مصنوعی استقامت درختان را در ارتفاع‌های مختلف امتحان خواهند کرد.
این درختان به بهتر شدن آب و هوای ناحیه و نیز تنوع گونه‌ها کمک می‌کنند.
بسیاری از استان‌های چین برای تشویق مردم به این که سبز و خرم بودن لازمه احداث آسمان خراش‌ها باشد، سیاست‌هایی اتخاذ کرده‌اند. به طور مثال در استان ژیجیانگ، اگر ساختمان‌های مرتفع دارای بالکن‌ها و تراس‌های پوشیده از گیاه و سبزه باشند، هنگام محاسبه سطح زیربنای تمام طبقات ساختمان، امتیازهایی برای این نوع فضاهای سرسبز قائل می‌شوند و در نتیجه مِلک را به قیمت گران‌تری می‌شود فروخت.
اگر چه احداث یک چنین ساختمان‌هایی نیازمند
برنامه ریزی زیادی برای معماران است، استفانو بوئری می‌گوید این زحمت‌ها ارزش دارد:
“اگر بخواهیم تولید دی اکسید کربن را کاهش دهیم امروزه ابزار زیادی برای این کار داریم. ولی برای جذب دی اکسید کربنی که هم اکنون تولید شده تنها یک راه داریم” پایین آوردن گاز کربنیک موجود در هوا و ذخیره کردن آن به شکل دیگری- موثرترین مکانیسم برای این کار، درختکاری و سبز و خرم نگاه داشتن محیط است.
چنین عقیده‌ای قابل تحسین است؛ ولی باید گفت که انتظار می‌رود جنگل های عمودی در نانجینگ، هر سال تنها ۲۵ تُن دی اکسید کربن را جذب کنند- یعنی به همان میزانی که ۱۰ بار رفت و برگشت با هواپیما از پکن به لندن تولید می‌کند.
ولی حتی اگر احداث جنگل‌های عمودی گسترش یابد، برای کاهش تولید کربن صنعت ساختمانی چین، باید اقدامات به مراتب بیشتری به عمل آید.
پوشاندن ساختمان‌های مرتفع با گیاهان و رستنی‌ها، نماد مشهودی از حفاظت محیط زیست است ولی از نظر کنترل تولید کربن، بهبود روش احداث بناها و مواد ساختمانی نیز می‌تواند تاثیر به مراتب بیشتری داشته باشد. سیمان به تنهایی هر سال مسئول ۸ درصد تولیدات کربن جهان است. طبق یک برآورد در سال ۲۰۱۵ گاز کربنیک تولید شده از مصالح ساختمانی- به علاوه فولاد، سیمان، آهن و آلومینیوم – و احداث ساختمان برابر با میزان گاز کربنیک ناشی از سوزاندن یک میلیارد تُن زغال سنگ بوده است.
تا سال ۲۰۱۸ چین بیش از ۱۰ هزار پروژه ساختمانی با تاکید به “سبز” بودن این ساختمان‌ها داشت. یک سیستم درجه بندی سه ستاره‌ای بر اساس زمین، انرژی، آب و صرفه جویی در مصالح و نیز کیفیت محیط داخل ساختمان به این بناها جواز می‌دهد.
احداث بناهای سنتی برای کنترل دما هم می‌تواند مفید واقع شود
ژو یینگشین، از دانشگاه تسینگ‌هوا، می‌گوید البته احتمال اشتباه هم در این سیستم وجود دارد چون بیشتر این جوازها تنها بر اساس نقشه ساختمان‌ها داده می‌شود نه این که ساختمان مورد بحث در دنیای واقعی عملا دارای این خصوصیات خواهد بود – ولی البته می‌تواند نشانه‌ای از کل روند باشد. در سال ۲۰۱۷چین برنامه‌ای را پیاده کرد که بر اساس آن قرار بود تا پایان سال۲۰۲۰ حدود ۵۰ درصد ساختمان‌های شهری جدید الاحداث، دارای “جواز سبز” باشند.
اگر چه آهنگ رشد توسعه شهری در چین بسیار سریع است، روند تغییر هم می‌تواند چنین سرعتی داشته باشد. چنانچه قرار باشد طی ده سال آینده، نیمی از کل فعالیت‌های ساختمانی جهان در چین صورت بگیرد، در آن صورت باید استانداردهای لازم برای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی را بالاتر برد تا بتوان در سراسر جهان تاثیر پخش گازهای گلخانه‌ای را در محیطی که ساخته دست بشر است، کاهش داد.
