رویکرد توسعه پایدار در کسب و کار بخش دوم

دوستان و همراهان گرامی ، اگر در بخش اول مقاله “رویکرد توسعه پایدار در کسب و کار ” با همراه بودید ؛ به یاد خواهید داشت که ضمن مرور مبانی و تاریخچه این تفکر و رویکردهای آن ، به یک سوال کلیدی در انتهای مقاله رسیدیم که ” در توسعه پایدار چه چیزی دقیقاً باید پایدار بماند؟ ” و از شما خواهننده گرامی نظر خواهی کردیم
اما به واقع ، در عصر جاری که عصر مصرف گرایی است ؛ مقوله توسعه پایدار آیا صرفا محدود به کنترل مصارف انرژی و مدیریت ضایعات میشود ؟ یا این رویکرد به دنبال دستاوردهای دیگری است ؟
همانگونه که مستحضرید ، مفاهیم محیط زیست و جنبه های زیست محیطی قبل از سال 2000 در قالب استانداردهای بین المللی زیست محیطی از سوی سازمان جهانی ایزو برای یکپارچه سازی رویکرد های حفظ محیط زیست تهیه و به جهان عرضه شدند، در طول سنوات گذشته این استانداردهای با تلفیق رویکردهای متفاوت به شکل یک قطب اساسی درآمده و سازمان ها و دولت ها را مکلف به اجرای خود نمودند ، از جمله موارد آن میتوان به هدف گذاری دولت کانادا در افق 2030 و 2050 برای تولید صفر کربن آزاد اشاره نمود ، اما به واقع در این رویکرد یک سازمان تولیدی و یا خدماتی باید چکار کند؟ تولید و عرضه محصول خود را کاهش دهد؟ بسته بندی آنرا تغییر دهد ؟ و یا …. ؟
در این شماره بر آن هستم تا بتوانم به توضیح رویکردهای اصلی و بهینه توسعه پایدار پرداخته و اندک اشاره ایی به شرایط آنها نمایم.
یکی از مبانی و مفاهیمی که دارای ارتباط تنگاتنگ با توسعه پایدار است مفهوم ارزیابی چرخه حیات میباشد که عبارت است از ” روشی برای ارزیابی اثرات زیست محیطی مرتبط با تمام مراحل چرخه عمر یک محصول، فرآیند یا خدمات تجاری است. ” در تمامی کتب و جزوات در تعریف اشاره میشود ” از گهواره تا گور ” به عبارت دقیق و شفاف میتوان اینگونه توصیف نمود که یک محصول یا خدمت از چه اجزایی تشکیل شده است و این اجزا تا به دست مصرف کننده برسند و حتی پس از مصرف در چرخه طبیعت ، بر آنها چه سرگذشتی میگذرد و از همه مهم تر نقش سازمان در کاهش اثرات سو مصرف و یا ضایعات و انرژی چه میتواند باشد؟ پاسخ دقیق و کامل به این پرسش دقیقا شاه کلید توسعه پایدار و نگرش آینده نگر آن است. در شکل شماره یک سعی شده است تا مفهوم چرخه حیات کمی بیشتر و ساده تر توصیف شود ؛ به شکل کلی هر محصول از یک یا چند ماده اولیه که در طی یک سری از مراحل فرآوری و تولید عبور میکنند ساخته میشود . اگر از بالا به این شکل نگاه کنیم ، دارای 5 حلقه اصلی در این چرخه خواهیم بود ، حلقه اول یا همان تهیه ، تولید و یا استخراج ماده اولیه که به خودی خود دارای آلودگی ها و ضایعات و مصارف انرژی میباشد ، که در اصطلاح به آن زنجیره تامین بالادستی آلودگی ، نیز گفته میشود ، بیاد داشته باشیم این مرحله شامل حمل و نقل مواد اولیه هم میشود.
در حلقه دوم ، چرخه ساخت و تولید در کارخانه ما فرا میرسد که همگی به مسائل و مشکلات آن واقف هستیم .
حلقه سوم یا حلقه انرژی ، بخش اساسی و عمده کار توسعه پایدار را به خود تشکیل میدهد که مفاهیم و واژگانی مانند ردپای کربن در آن تعریف و هدف گذاری میگردد.
اگر شما خواننده عزیز در بخش تولید فعالیت دارید ، آیا تا حالا از خودتان سوال کردید سهم تولید کربن هر محصول من چقدر است؟
جهت اطلاع شما عزیزان ، طبق اعلام سازمان جهانی محیط زیست ، در کانادا مقدار کربن آزاد شده برای تولید هر یک تن ذرت در سال 2020 برابر است با 11.935 Mt DM/yr (مگاتن در هرتن محصول خشک در سال ) که اگر رشد جمعیت و نیاز روزافزون یا همان مصرف گرایی را بخواهیم در نظر بگیریم این مقدار در سال 2050 به 14.436 خواهد رسید . جهت یادآوری کربن آزاد یکی از دلایل عمده گرمایش کره زمین ( افزایش سه درجه ایی به دمای متوسط کره زمین ) و حواشی عمده آن منجمله آتش سوزی جنگل ها ، کریسمس سبز و ایلینوی و …. اشاره نمود .
حلقه چهارم ، که حلقه پایینی هم به آن گفته میشود شامل چرخه پخش و توزیع و مصرف است. یکی از مشهود ترین سیاست های دولت کانادا تا سال 2030 ، حذف بسته بندی و استفاده از کیسه های پلاستیکی است ، با این برنامه دولت میخواهد سهم تولید کربن خود را کاهش و در برنامه کاهش 1.5 درجه ایی جهانی دما سهم به سزایی را داشته باشد.
حلقه پنجم یا همان حلقه مرگ ، در این حلقه موضوعاتی مانند مفاهیم استفاده مجدد و بازیافت بسیار سرشناس تر از سایر تکنیک هایی است که یک سازمان تولیدی ممکن است از آن استفاده نماید.

شکل 1: چرخه حیات
در پایان پاسخ و تفکر در مورد این سوال که ” نقش ما در این جریانات چیست؟ ” یا ” چگونه برای آیندگان جهانی مناسب تر باقی بگذاریم ؟ ” همچنان میتواند فکر هر خواننده ایی را به خود مشغول نماید .
باشد تا بتوانیم جهانی بهتر از آنچه به ما تحویل شده را برای آیندگان و عزیزانمان باقی بگذاریم

گردآوری و تهیه : مجتبی قیصر
مدیرعامل AIOTGRADE