سقوط حیرت‌آور تولد نوزادان در جهان (بخش دوم)
جیمز گالاگر
گزارشگر دانش و بهداشت بی‌بی‌سی
بخش دوم
کاهش جمعیت چه اشکالی دارد؟
شاید به نظر برسد که کاهش جمعیت به نفع محیط زیست است زیرا جمعیت کمتر به معنی مصرف کمتر سوخت فسیلی و نیاز کمتر به جنگل زدایی به منظور تبدیل جنگل‌ها به اراضی کشاورزی است.
در این مورد، پرفسور ماری معتقد است که “البته کاهش جمعیت برای محیط زیست خوب است اما مساله در اینجاست که این کاهش با واژگونی ساختار سنی جمعیت یعنی افزایش شمار سالمندان نسبت به جوانان و تمامی عوارض منفی این تحول ساختار جمعیت از جوان به پیر تغییر خواهد یافت
پژوهش انجام گرفته در دانشگاه واشنگتن پیش‌بینی کرده است که:
تعداد افراد زیر ۵ سال از ۶۸۱ میلیون در سال ۲۰۱۷ به ۴۰۱ میلیون در سال ۲۱۰۰ خواهد رسید.
در این مدت، تعداد افراد بالای ۸۰ سال از ۱۴۱ میلیون به رقم چشمگیر ۸۶۶ میلیون نفر افزایش خواهد یافت.
پرفسور ماری می‌افزاید: “این وضعیت باعث تغییری اساسی در جامعه می شود که برای من به عنوان پدر یک دختر هشت ساله نگران آینده هستم و نمی دانم وضعیت چه خواهد بود .” او تاکید دارد که “باید چنین تحولی به آرامی صورت گیرد.”
راه حل چیست؟
کشورهایی مثل بریتانیا از مهاجران برای تقویت توان کاری جمعیت استفاده کرده‌اند تا کاهش نرخ زاد ولد را جبران کند.
اما اگر اکثر کشورهای جهان با کاهش جمعیت مواجه شوند، این راه حل نیز کارساز نخواهد بود.
پرفسور ماری می‌گوید: “ما از وضعیتی که در آن از گزینه امروزی باز گذاشتن یا بستن مرزها به روی مهاجران به سوی وضعیتی می‌رویم که کشورهای مختلف برای جذب مهاجر به رقابت بپردازند زیرا نیروی کار کافی در جهان وجود ندارد.”
بعضی کشورها سیاست‌هایی را برای افزایش جمعیت به کار گرفته‌اند که از جمله شامل امتیازاتی مانند مرخصی طولانی مدت برای مادران و پدران پس از تولد نوزاد، کمک مالی و شرایط بهتر کاری است اما اینها هیچ کدام جواب قطعی نداده است.
سوئد توانسته است نرخ زاد ولد را از ۱.۷ به ۱.۹ برساند اما کشورهای دیگر با وجود اجرا کردن سیاست‌های مختلف به نتیجه مناسب نرسیده‌اند. نرخ زاد ولد در بعضی از این کشورها بسیار پایین است. مثلا این نرخ در سنگاپور به حدود ۱.۳ می‌رسد.
پرفسور ماری می‌گوید: “بعضی ها این موضوع را به شوخی برگزار می کنند و فکر می کنند اگر وضعیت به همین شکل پیش برود، زنان تصمیم می گیرند بیشتر بچه دار شوند.” او می افزاید: “اگر راه حلی یافت نکنید، ممکن است نسل بشر به تدریج و طی چند قرن منقرض شود.”
مبارزه کشورهای مختلف چه شکلی دارد؟
پژوهشگران در مورد تلاش برای جلوگیری از تحصیلات و پیشرفت زنان یا محدود کردن دسترسی به وسایل پیشگیری از حاملگی هشدار داده و آن را نقض غرض خوانده اند.
پرفسور امیل وولست معتقد است که “واکنش مساعد و مناسب به کاهش جمعیت برای بسیاری از کشورها به یک موضوع مهم در سیاستگزاری تبدیل خواهد شد اما نباید در این راستا بهداشت و حقوق زنان را به مخاطره انداخت و بازیچه قرار داد.”
وضع آفریقا چه خواهد بود؟
در عین حال، انتظار می‌رود که جمعیت کشورهای آفریقای سیاه در مجموع تا سال ۲۱۰۰ سه برابر شده و به سه میلیارد برسد.
پژوهشگران دانشگاه واشنگتن پیش بینی کرده اند که نیجریه با جمعیتی ۷۹۱ میلیون نفر به دومین کشور پر جمعیت جهان تبدیل خواهد شد.
پرفسور ماری می گوید: “ما در کشورهای بیشتری شاهد شهروندان آفریقایی تبار خواهیم بود و با افزایش شمار آنان در کشورهای مختلف تحول در رویکرد جهانی نسبت به چالش نژادپرستی اهمیت بیشتری خواهد یافت.”
چرا نرخ زاد ولد ۲.۱ چنین حساسیت برانگیز است؟
شاید فکر کنیم که رقم ۲.۰ یعنی اینکه هر زوج دو فرزند داشته باشد برای حفظ جمعیت جهان در سطح کنونی کفایت کند.
اما حتی بهترین خدمات درمانی نیز قادر نیست تضمین کند که همه نوزادانی که متولد می شوند به بلوغ و دوره کاری خواهند رسید. همچنین به طور متوسط، تعداد نوزادان پسر اندکی بیش از نوزادان دختر است و به این ترتیب، برای جایگزینی جمعیت در کشورهای پیشرفته نرخ زاد ولد در حد ۲.۱ لازم است.
کشورهای گرفتار مرگ و میر بالاتر نوزادان به نرخ زاد ولد بالاتری نیاز دارند.
نظر کارشناسان چیست؟
پرفسور ابراهیم ابوبکر، استاد یونیورسیتی کالج دانشگاه لندن می گوید: “اگر حتی نیمی از این پیش‌بینی‌ها به تحقق بپیوندد، مهاجرت برای اکثر ملت ها یک امر لازم است و دیگر جنبه گزینه ندارد.”
او می‌افزاید که “برای موفقیت در این راستا، باید به مبانی سیاست جهانی بیندیشیم به مسایلی مانند تغییر سن کاری جمعیت که برای حفظ نسل بشر و جلوگیری از کاهش شدید آن ضرورت دارد.”
