سوت پایان عمر زمین کِی زده می شود؟

زمین با خطراتی فراتر از تغییرات اقلیمی، گرمایش جهانی یا شیوع همه‌گیری‌های مرگبار روبروست؛ تهدیدهایی که معمولا کمتر به آن‌ها توجه می‌شود. 

پیشرفت غیرقابل کنترل هوش مصنوعی، تغییرات اقلیمی، گرمایش جهانی و آب شدن یخ‌های قطبی یا شیوع همه‌گیری‌های مرگبار از جمله تهدیداتی به شمار می‌روند که به گفته دانشمندان، حیات روی زمین با آن مواجه است. 

اما فهرست تهدیدات و خطرات پیش روی حیات زمین، در عمل به مراتب طولانی‌تر از این‌هاست.

آزاد شدن پاتوژن‌هایی که ممکن است در اعماق لایه‌های یخی قطب پنهان شده باشند، از دست رفتن کنترل هوش مصنوعی و یا وقوع یک جنگ هسته‌ای، هر کدام به نحوی ممکن است سوت پایان حیات روی زمین را به صدا درآورند.

 اما واقعیت این است که زمین، با خطراتی بسیار بیش از این‌ها روبه‌روست!

استیون هاکینگ، فیزیک‌دان و کیهان‌شناس مشهور، در سال ۲۰۱۳ گفته بود که بشر تنها ۱۰۰۰ سال برای ترک زمین فرصت دارد. او که بعدها پیش‌بینی خود را به ۱۰۰ سال و بعدها به ۶۰۰ سال تغییر داد، تغییرات اقلیمی، غلبه هوش مصنوعی، خطر برخورد سیارک‌ها، همه‌گیری‌های مرگ‌بار را از جمله تهدیداتی می‌دانست که دیر یا زود زندگی بر روی زمین را ناممکن خواهند کرد و اعلام کرده بود که بشر در نهایت چاره‌ای جز ترک زمین نخواهد داشت.

هاوکینگ تنها دانشمندی نبود که نسبت به آینده حیات روی زمین هشدار می‌داد. 

ماروین مینسکی، پایه‌گذار پروژه هوش مصنوعی موسسه فناوری ماساچوست (MIT)، جایی درباره خطرات توسعه هوش مصنوعی گفته بود: «تازه اگر شانس بیاوریم آنها [یعنی سیستم‌های هوش مصنوعی] ممکن است تصمیم بگیرند ما را به عنوان حیوان خانگی نگه دارند».

 در فهرست تهدیدات پیش روی حیات بشر، موارد دیگری نیز وجود دارد که معمولا کمتر به آن‌ها پرداخته می‌شود؛ تهدیداتی که صرفا نظریه‌پردازی روی کاغذ نیست، بلکه به صورت جدی و بالقوه و واقعا وجود دارند.

هاوکینگ صراحتا به این اشاره کرده بود که ما باید به دنبال یافتن منظومه‌های ستاره‌ای دیگر باشیم و تنها راه بقای نسل بشر، مهاجرت به سیارات دیگر است. 

این ممکن است در حال حاضر شبیه به داستان‌ها و فیلم‌های علمی‌تخیلی به نظر برسد، اما واقعیت این است که دانشمندان این تهدیدات را جدی می‌گیرند‌ و راه حل ارائه میدهند

بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده، برخورد یک سیارک با قطر دو یا سه کیلومتر با زمین می‌تواند دومینوی نابودی را کلید بزند. در صورت برخورد یک سیارک به خشکی، نتیجه فاجعه‌بار خواهد بود. آتش‌سوزی‌های عظیم، ورود گرد و غبار به اتمسفر زمین و بعد هم باران‌های اسیدی و نهایتا جلوگیری از تابش خورشید به زمین!

اگر چنین سیارکی به اقیانوس برخورد کند، سونامی‌های سهمگین ایجاد می‌کند و فجایعی که فراتر از حد تصور ماست. برخی برآوردها نشان می‌دهند که چنین برخوردهایی معمولا هر ۵۰۰ هزار سال یک بار رخ می‌دهند. در عین حال، برخی از سیارک‌های تهدیدآمیز تا کنون شناخته شده‌اند و طرح‌هایی نیز برای مقابله با خطرات احتمالی آن‌ها طرح شده است.

فرا رسیدن عصر یخبندان

اگر چه گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت انسان، در فهرست جدی‌ترین تهدیدات روی زمین به شمار می‌روند، اما خطرات دیگری نیز وجود دارد که در عمل خارج از اختیار و کنترل انسان است. برای مثال اگر منظومه شمسی در مسیر حرکت‌خود در فضای بین ستاره‌ای از بین سحابی‌ها و گرد و غبار و ابرها (محل تولد ستارگان) عبور کند، کاهش تابش خورشید منجر به ظهور عصر یخبندان خواهد شد.

برخی از بررسی‌ها نشان می‌دهند که زمین پنج دوره عصر یخبندان را پشت سر گذاشته و همین ۷۰۰ میلیون سال پیش،‌تماما از یخ پوشیده شده بود.

انفجارهای ابرنواختری

تهدید ابرنواخترها برای حیات روی زمین نیز از جمله تهدیداتی است که در عمل هیچ اقدامی در برابر آن نمی‌توان به عمل آورد و اگر روزی چنین اتفاقی بیفتد، بشر چاره‌ای جز تسلیم نخواهد داشت.

ابرنواختر اصطلاحا به انفجار ستاره‌های پرجرم در زمان مرگ اطلاق می‌شود. 

انفجار ابرنواختری یک ستاره همسایه ما درون شعاع ۱۰۰۰ سال نوری، تابش شدید گاما آزاد می‌کند و با خراب شدن لایه اوزون، تابش فرابنفش و همچنین پرتوهای مخرّب کیهانی می‌توانند منجر به یک انقراض دسته‌جمعی شوند.

 نه تنها انفجارهای ابرنواختری، بلکه فوران پرتو گاما (GRB) اگر در کهکشان ما رخ دهد، حیات زمین به احتمال بالا با خطر جدی روبه‌رو خواهد شد؛ خطراتی که اگر چه احتمال وقوع آن‌ها کم است، ولی مساله بر سر این است که در صورت وقوع، هیچ راهکار و گریزی وجود ندارد و تنها کاری که از دست انسان برمی‌آید این است که مانند جاستین و کلر، شخصیت‌های فیلم “مالیخولیا” ساخته لارس فون ‌تریه، به تماشای پایان حیات و فروپاشی دنیا بنشیند.

عرفان کسرایی ـ دویچه وله