دوازده مرد خشمگین

فیلم «دوازده مرد خشمگین» اثری در ژانر درام به کارگردانی «سیدنی لومت» و هنرمندی «هنری فوندا» است که بیش از ۶۰ سال قبل (دقیقا در سال ۱۹۵۷) راهی سینماها شد.

 این فیلم بر خلاف نام‌اش، هیچ گونه صحنه‌ی خشن و اکشنی در دل خود ندارد. در واقع تمام این اثر یک ساعت و نیمی در یک اتاق روایت می‌شود، آن هم به صورت سیاه و سفید!

«دوازده مرد خشمگین» داستان ۱۲ عضو یک هیات منصفه را روایت می‌کند که باید در خصوص بی‌گناهی یا مجرم بودن یک پسر جوان در خصوص اتهام قتل پدرش تصمیم بگیرند. پسر ادعای بی‌گناهی می‌کند، اما تمامی شواهد علیه او هستند.

 بنابراین تمامی اعضای هیات منصفه حکم اعدام وی را صادر می‌کنند (در آن زمان در آمریکا هنوز مجازات قتل نفس، اعدام بود)، همه غیر از یک نفر (هنری فوندا).

 اکنون این یک نفر باید دلایل خود را برای سایرین توضیح داده و آنها را متقاعد کند!

 برخلاف ظاهر ساده‌ی فیلم «دوازده مرد خشمگین»، این اثر بسیار ارزشمند و پر محتواست، تا حدی که پس از ۶۰ سال و اندی همچنان در مقام پنجمین فیلم برتر تاریخ سینما در سایت معروف IMDB قرار دارد.

در ادامه بخشی از این فیلم را تماشا می‌کنیم که مربوط به نظرات تند یکی از اعضای هیات منصفه در خصوص متهم است. با دنیای بازی همراه باشید تا نگاهی به زوایای مختلف این اثر فاخر سینمایی بیندازیم.

هیات منصفه چیست؟

هیات منصفه گروهی متشکل از مردم عادی اما آبرومند است که در دادگاه‌ها حاضر شده و به دفاعیات و مستندات ارائه شده در دادگاه گوش کرده و در انتها یک رای صادر می‌کنند.

 دو نکته‌ی مهم در خصوص این رای وجود دارد:

اول اینکه رای این هیات باید حتما از اکثریت مطلق برخوردار باشد، یعنی تمامی اعضای آن (در اینجا هر دوازده نفر) باید یک رای ارائه بدهند! این امر بسیار حائز اهمیت است، زیرا تنها مخالفت یک نفر می‌تواند مانع از صدور رای شود که این امر در راستای احترام به حقوق متهمان و دفاع از آنهاست. با این وضعیت، مخالفان و موافقان باید آن‌قدر برای رای خود دلایل محکم و کافی ارائه کنند تا گروه مقابل تمام و کمال و از روی میل، رغبت و انتخاب عقلانی آن را قبول کند.

 نکته‌ی دوم در این زمینه، کارکرد رای هیات منصفه است. قاضی دادگاه مجبور به پذیرش رای این هیات نیست، اما از آن‌جایی که این هیات از افراد عادی جامعه از پیشه‌های مختلف (معلم، کارمند و…) تشکیل شده و به نوعی نماینده‌ی افکار عمومی است، معمولا قضات خلاف آراء آنها رای نمی‌دهد.

اهمیت هیات منصفه در ایالات متحده  آن‌قدر زیاد است که چند سال قبل خبر منع حضور «برد پیت»، بازیگر سرشناس هالیوود از عضویت در این هیات‌ها، بسیار بازتاب داشت.

دلیل این ممنوعیت، شهرت این بازیگر سرشناس و امکان تاثیر غیرمستقیم نظر و رای او بر سایر اعضای هیات منصفه و طبعا تضییع حقوق متهمان بود.

 (نکته‌سنجی چنین قوه‌ی قضائیه‌ای،  واقعا قابل تحسین است).

 علی ارکانی ـ آپارات