۵۰ سالگی حذف عنوان زن‌ستیز “دوشیزه”

در بسیاری از فرهنگ‌ها، متاثر از هنجارهای زن‌ستیزانه این‌که یک زن با چه عنوانی در جامعه نامیده شود به ازدواج کردن یا نکردن او مربوط می‌شده است. ۵۰ سال پیش آلمان تصمیم گرفت به این تبعیض علیه زنان پایان دهد.

در دوران معاصر زبان همیشه یکی از شاخص‌های میزان پیش‌رفتگی یا توسعه نیافتگی فرهنگ یک جامعه در برخورد با زنان و دورشدن یا نشدن از سنت‌ها و هنجارهای مردسالارانه تلقی شده است. یکی از موارد در فرهنگ مردسالار کاربرد واژه دوشیزه برای زنان ازدواج‌نکرده است.

تقریبا در همه زبان‌ها هم این واژه‌ی آلوده به زهر مردسالاری وجود داشته یا دارد.

 در زبان فرانسوی چنین زنانی با عنوان مادموازل خطاب می‌شده‌اند، در زبان انگلیسی میس، در زبان ایتالیایی سینیورینا، در اسپانیایی سنیوریتا، در سوئدی فروکن.

اولین کشوری که در راه حذف این واژه جنسیت‌زده و تحقیرآمیز در خطاب‌کردن زنان ازدواج نکرده گام برداشت آلمان بود. روز ۱۶ فوریه امسال، ۵۰ سال از تصمیم دولت به ممنوعیت کاربرد این عنوان در مکاتبات و مراوادت آلمان اداری گذشت.

معادل واژه دوشیزه در زبان آلمانی، یعنی فرولاین (Fräulein) در ابتدای قرن بیستم برای زن ازدواج نکرده،  شاغل و دارای دستمزد نازل به کار برده می‌‌شد. فرولاین یا منشی بود یا کلفت آشپزخانه، یا در ادارت شغل نازلی داشت.

وقتی که یک فرولاین ازدواج می‌کرد عنوان فراو (Frau) یا خانم برای او به کار برده می‌شد و دوره اشتغالش هم پایان می‌‌یافت، چرا که سنت این بود که تنها نان‌آور خانه مرد است یا مرد اصولا به او اجازه کار نمی‌داد.

ولی پس از جنگ جهانی دوم که مردان بسیاری در جبهه‌‌ها کشته شده بودند، شمار زیادی از زنان بودند که نه ازدواج کرده بودند و نه مادر بودند. و از همین دوران شکایت‌های زنان برای حذف عنوان دوشیزه یا فرولاین در عرصه عمومی بالا گرفت؛ شکایت‌هایی که اکثر آنها به دائره امور زنان در وزارت کشور می‌رسید و حرفشان هم این بود که نمی‌خواهند دوشیزه خطاب شوند.

در این نامه‌ها که حالا در آرشیو دولتی آلمان در شهر کوبلنتس جمع‌آوری شده‌اند از قول یک زن می‌‌خوانیم: «من نمی‌خواهم یک دوشیزه پیر باشم، بلکه می‌‌خواهم همچون زنی به من نگریسته شود که در میانه زندگی ایستاده است و دستیار خرید بالاپوش زنان در یک کنسرن بزرگ است.» یا یکی دیگر نوشته بود: «دوشیزه در امور تجاری و حمل و نقل معمولا مورد تمسخر و تحقیر است و باید بایستد که اول کار مردان و زنان متاهل راه بیفتد».